Аменорея деген эмне: түрлөрү, белгилери

Аменорея — бул репродуктивдүү курактагы аялдардын этек киринин жок болушун билдирген медициналык термин. Бул абал нормалдуу көрүнүш болушу мүмкүн же олуттуу медициналык көйгөйлөрдүн белгиси катары пайда болот. Бул макалада аменореянын эмне экенин, анын себептерин, баштапкы жана экинчилик аменореянын айырмасын жана дарылоо ыкмаларын карап чыгабыз.

Аменорея деген эмне

Аменорея — бул репродуктивдик курактагы аялда үч же андан көп айга созулган этек киринин жоктугу. Медицинада аменореянын эки түрү белгиленет: баштапкы жана экинчилик.

• Баштапкы аменорея — бул кыздарда 16 жашка чейин этек кир башталбаган абал.
• Экинчилик аменорея — мурда туруктуу этек кир цикли болгон аялда үч жана андан көп ай бою этек кирдин токтошу.

Аменорея өз алдынча оору эмес, бирок ал ар кандай медициналык абалдарды билдирген симптом болуп саналат, аны тактоо жана дарылоо талап кылынат.

Аменореянын себептери

Аменореянын себептери ар кандай болушу мүмкүн жана физиологиялык, анатомиялык, гормоналдык же психологиялык факторлор менен байланыштуу.

1. Гормоналдык бузулуулар: Гипоталамо-гипофиздик система көйгөйлөрү, энелик бездердин же бөйрөк үстү бездеринин дисфункциясы.
2. Стресс: Күчтүү эмоционалдык же физикалык жүктөмдөр убактылуу этек кирдин токтошун шартташы мүмкүн.
3. Тамактануу бузулуусу: Анорексия, булимия жана азык заттардын жетишсиздиги аменореяга алып келиши мүмкүн.
4. Анатомиялык аномалиялар: Энелик жатынынын же кындын тубаса кемтиктери.
5. Дарылар: Айрым дары-дармектер, айрыкча гормоналдык контрацептивдер жана антидепрессанттар.
6. Өнөкөт оорулар: Кан диабети, калкан безинин оорулары жана башка өнөкөт абалдар этек кир циклине таасир этиши мүмкүн.

Баштапкы аменорея

Баштапкы аменорея кыздарда 16 жашка чейин этек кир башталбаган учурда диагностикаланат. Анын себептери төмөнкүлөр болушу мүмкүн:

• Генетикалык аномалиялар: Мисалы, Тернер синдрому же Моррис синдрому.
• Гормоналдык бузулуулар: Гипофиз же калкан безинин көйгөйлөрү.
• Анатомиялык көйгөйлөр: Кындын бүтөлүшү же энелик жатынынын жоктугу.

Баштапкы аменореянын дарылоосу анын себебине жараша жүргүзүлөт. Гормоналдык терапия, хирургиялык кийлигишүү же негизги ооруну дарылоо талап кылынышы мүмкүн.

Экинчилик аменорея

Экинчилик аменорея мурда этек кири туруктуу болуп келген аялдарда үч айдан узак мөөнөткө токтоп калган учурда кездешет. Анын негизги себептери:

• Кош бойлуулук: Эң кеңири таралган себеп.
• Гормоналдык бузулуулар: Поликистоз энелик бездери, гипоталамустун дисфункциясы.
• Стресс жана жашоо образынын өзгөрүшү: Катуу стресстер, тамактануу же физикалык активдүүлүктүн өзгөрүшү.
• Дары-дармектердин таасири: Контрацептивдер жана антидепрессанттар сыяктуу айрым дарылар.
• Өнөкөт оорулар: Кан диабети, ашыкча салмак жана башка системалуу оорулар.

Экинчилик аменореянын дарылоосу анын себебине жараша жүргүзүлөт. Дарыгер гормоналдык терапияны дайындоосу, дары-дармектерди өзгөртүүсү же жашоо образын өзгөртүүнү сунушташы мүмкүн.

Жыйынтык

Аменорея — бул репродуктивдик курактагы аялдардын этек киринин жоктугу менен мүнөздөлгөн симптом. Бул нормалдуу физиологиялык көрүнүш болушу мүмкүн же олуттуу медициналык көйгөйлөрдүн белгиси катары пайда болот. Аменореянын эки негизги түрү — баштапкы жана экинчилик — ар кандай себептерге байланыштуу болуп, ар башка диагностикалык жана дарылоо ыкмаларын талап кылат. Эгер сизде аменорея белгилери байкалса, анын себебин аныктоо жана туура дарылоо үчүн дарыгерге кайрылуу маанилүү.